San Sebastian, Cannes ve Saraybosna’dan tam üç kere en uygun bayan oyuncu mükafatı ile dönen Korsaj; 2022 Avusturya, Lüksemburg, Almanya ve Fransa ortak imali.
Filme ismini veren Korsaj’dan anlaşılacağı üzere, beli sıkmak için kullanılan bir bayan giysisi üzerinden, baskı altında kalmış bir bayan hayatına yeniden mercek tutuluyor. Avusturyalı bayan direktör ve senarist olan Marie Krautzer’ in tekrar senaryosunu yazıp yönettiği bir sinema olarak bu yıl dikkat çeken bir sinema oldu Korsaj.
SARAY TEAMÜLLERİNİN YARATTIĞI ZARURÎ BİR KRALİÇE
21. Yüzyıl Avrupa Saray yaşantılarına, magazinsel ve sansasyonel haberlerine aşina olduğumuz devrin parmakla gösterilen isimlerine bakıyorum… Kraliçe, prenses, kontes, düşes diye isimlendirdiğimiz ve bazılarının imrenerek baktığı hayatların içinde ne kadar acı ve sıkıntı gizli olduğunu göremeden ve altın varaklı tahtlara sinmiş gizemlerin varlığını bilmeden yapılan yorumlara şahit oluyorum. Bayan olmak her yerde güç; üstelik saray ve protokol teamülleri gereği bir erkeğin yanında yaratılan edilgenliğin bayan cinsine bahşedilmiş bir talihsizlik olduğunu düşünüyorum.
1848-1916 yılları ortasında karar sürmüş olan Avusturya- Macaristan İmparatoru Joseph Franz, 68 yıl tahtta kalıp, Sırbistan’a savaş açarak 1. Dünya savaşının başlamasına neden olurken hem dünya tarihinin hem de dünyanın en hoş bayanlarından biri olan Elizabeth’in eşi olarak onun da mukadderatını değiştirmiş bir adamdı.
Film, bir kraliçenin kocaman saraydaki mutsuzluğunu; imparatorun yanındaki ve gölgesindeki bayanın hem toplumsal hem de cinsel yalnızlığını anlatırken, sansüre ve yanlış anlaşılma endişelerine da meydan okuyor.
İMPARATORİÇE’NİN ACILARI
1837 yılında Bavyera Krallığı sonları içinde doğan Sisi lakaplı imparatoriçe Elizabeth, 16 yaşında gelin geldiği ve fonksiyonsuz bir biblo olmakla görevlendirildiği sarayda ilgisizliğin getirdiği acıların içinde boğulup kalmıştır; fakat bu acısı daha evvel doğumda kaybettiği çocuğunun anısı ve toplum içinde şık görünme mecburiliği ile daha katlanılmaz bir hal almıştır.
Kendisini, hizmetkarları tarafından her sabah içine sığdırmakla mükellef olduğu korsesi ile her geçen gün biraz daha boğmakta; etrafında ne kadar hoş ve şık olduğunu, bir erkeği (imparatoru) bu özellikleriyle nasıl hoş temsil ettiği zikredildikçe mutsuzluğu artmaktadır. Birebir vakitte Bavyera düşesi olarak bilinen Sisi lakaplı kraliçe, 45 cm olarak ölçülen belini müdafaa üzere bir misyonu de kendisine biçerken yalnızca korsajın değil, sarayın da esiri olmuştur…
İmparatoriçenin 40. yaş günü kutlamaları ile başlayan sinemanın açılış sekansından sonra; zincirlerini kırmak, ömründe değişiklik yapmak, aç olduğu bilgiye ulaşmak üzere isteklerin bir bayanda yarattığı öfke dolu ivmeyi görüyoruz.
Tarihsel süreciyle teğe bir eşgüdümlü yürüyen sinemada, sık sık sıhhati gerekçesiyle Macaristan’ ı ziyaret etme isteği içinde olan Elizabeth’in 1867′ de Avusturya- Macaristan ikili monarşisinin yaratılmasına ön ayak olduğu da biliniyor.
Yasak aşkı, isyanı, öfkesi, acısı ve vücudunu sıkan korsesi ile hesaplaşan kraliçe, 40. yaş gününü bir dönüm noktası olarak hesaplayarak hayatına yeni bir istikamet vermeye çalışır. Binlerce dönümlük arazi üzerindeki sarayında, yüzlerce hizmetkarı ve bir o kadar hayranı ile aslında esir olduğunun farkına varacak; korsaj da bir mühlet sonra kraliçe açısından fonksiyonunu yitirecektir.
FİLMDEKİ DETAYLAR
Filmi izlerken toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeye çalışan kraliçenin bir psikiyatri kliniğindeki melankolik bayanlara özel ilgi göstermesi ve yeni icat edilen kamera karşısında poz vermesi üzere, kendine yarattığı ilgi alanları üzerinden periyoda ilişkin gelişmeleri, küçük detaylar olarak sunulsa da izleme imkanı buluyoruz. Yeniden sinemaya yer yer serpiştirilen Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı’nın içişlerinde bağımsız lakin dışişleri tarafından bakıldığında tek bir hanedan (Habsburg) tarafından yönetildiğini anlatan detaylara da rastlıyoruz.
Korsaj, periyodun iklimini yansıtmak ve bir bayanın saraydan taşan isyanını anlatmak açısından bakıldığında çok başarılı bir sinema. Avusturya İmparatoriçesi Elizabeth’e hayat veren Vicky Krieps’ ın kusursuz oyunculuğunun da hakkını vermeden geçmeyelim.
NOT: Korsaj, şenlik bitiminde de öbür sinema ismi altında gösterime girecek. Kaçıranlar için şimdiden bildiriyor ve uygun seyirler diliyorum.
Özlem Kalkan
